* Cấu tạo hạt nhân

+ Hạt nhân được cấu tạo từ những hạt nhỏ hơn gọi là các nuclôn.

Có hai loại nuclôn: prôtôn (kí hiệu p) và nơtron (kí hiệu n)

Khối lượng m_p = 1,67262.10^-27 kg, mang điện tích nguyên tố dương +e,

khối lượng m_n = 1,67493.10^-27 kg, không mang điện.

Prôtôn chính là hạt nhân nguyên tử hiđrô.

+ Số prôtôn trong hạt nhân bằng số thứ tự Z của nguyên tử; Z được gọi là nguyên tử số. Tổng số các nuclôn trong hạt nhân gọi là số khối, kí hiệu A.

Số nơtron trong hạt nhân là: N = A – Z.

+ Kí hiệu hạt nhân: ${}_{Z}^{A}X$ . Nhiều khi, để cho gọn, ta chỉ cần ghi số khối, vì khi có kí hiệu hóa học thì đã xác định được Z.

Ví dụ:

Hạt nhân ${}_{2}^{4}He$ có $\left\{ \begin{align} & Z=2 \\ & N=4-2=2 \\ \end{align} \right.$ sẽ có 2 prôtôn và 2 nơtron;

Hạt nhân ${}_{1}^{1}H$ có $\left\{ \begin{align} & Z=1 \\ & N=1-1=0 \\ \end{align} \right.$ sẽ có 1 prôtôn và 0 nơtron;

Bài tập: Xác định số prôtôn và  nơtron trong các hạt nhân sau: ${}_{6}^{12}C$; ${}_{92}^{235}U$

* Đồng vị

    Đồng vị là những nguyên tử mà hạt nhân chứa cùng số prôtôn Z (có cùng vị trí trong bảng hệ thống tuần hoàn), nhưng có số nơtron N khác nhau.

Ví dụ ${}_{1}^{1}H$; ${}_{1}^{2}H$; ${}_{1}^{3}H$

* Đơn vị khối lượng nguyên tử

    Trong vật lí hạt nhân, khối lượng thường được đo bằng đơn vị khối lượng nguyên tử, kí hiệu là u. Một đơn vị u có giá trị bằng $\frac{1}{12}$  khối lượng của đồng vị cacbon ${}_{6}^{12}C$; 1 u = 1,66055.10^-27 kg.

    Khối lượng của một nuclôn xấp xĩ bằng u. Nói chung một nguyên tử có số khối A thì có khối lượng xấp xĩ bằng A.u.

* Khối lượng và năng lượng

    Hệ thức Anhxtanh giữa năng lượng và khối lượng: E = mc².

    Từ hệ thức Anhxtanh suy ra $m=\frac{E}{{{c}^{2}}}$ chứng tỏ khối lượng có thể đo bằng đơn vị của năng lượng chia cho c², cụ thể là eV/c² hay MeV/c².

Ta có:    1u = 1,66055.10^-27 kg = 931,5 MeV/c².

    Theo lí thuyết của Anhxtanh, một vật có khối lượng m₀ khi ở trạng thái nghỉ thì khi chuyển động với tốc độ v, khối lượng sẽ tăng lên thành m với: $m=\frac{{{m}_{o}}}{\sqrt{1-\frac{{{v}^{2}}}{{{c}^{2}}}}}$ trong đó m₀ gọi là khối lượng nghỉ và m gọi là khối lượng động.

.